Peugeot 505 GL IMR diesel
Ovaj automobil se sada nalazi u krugu fabrike u Rakovici. Na otvorenom je, nezaštićen od vremenskih uslova. Zadnji je momenat da se nešto učini kako bi se ovaj jedinstveni automobil sačuvao. Za početak, trebalo bi ga odvući u pokriverni prostor...
Firma “Pežo” (Peugeot) osnovana je kao prodična 1810. godine. Proizvodila je mlinove za kafu i bicikle. Godine 1858. registrovala je lava kao svoj zaštitni znak. Prvi parni tricikl firma je proizvela 1889. Automobil Pežo bio je pobednik prve automobilske trke na svetu održane 1894. godine - trka Pariz – Ruan. Godine 1896. Arman Pežo (Armand Peugeot), jedan od braće Pežo, kao posledicu familijarnih razmimoilaženja, osniva “Fabriku automobila Pežo” (Société des Automobiles Peugeot). Preuzimanjem akcija Sitoena (Citroen) 1974. godine nastaje firma “PSA Pežo Sitroen” (PSA Peugeot Citroen), sada drugi najveći evropski proizvođač automobila.
Firma “IMR” (Industrija motora Rakovica) osnovana je 1927. godine kao “Industrija aeroplanskih motora”, kao akcionarsku društvo domaćih i francuskih akcionara. Polovinu kapitala uložila je firma “Gnome i Rone” (Gnome et Rhone), tada jedna od najvećih svetskih proizvođača avionskih motora. Među domaćim akcionarima bila su i braća Dunđerski, na čijem zemljištu u Rakovici je i sagrađena fabrika. Pored interesa kapitala u sticanju profita podizanje “Industrije aeroplanskih motora” bilo je motivisano i težnjom Kraljevine Jugoslavije da se razvojem sopstvene avionske industrije oslobodi uvoza u ovoj strateški značajnoj oblasti.
Prve dve godine su avionski motori montirani od uvezenih delova, da bi 1929. počela proizvodnja kompletnih motora. Zbog značaja za državu “Industrija aeroplanskih motora” je 1936. nacionalizovana i promenila ime u “Industrija motora Rakovica”. Prvo motorno vozilo u Jugoslaviji proizvedeno je u Rakovici 1938.godine. Po licenci čehoslovačke firme “Praga” proizvodio se kamion “Praga RN – 8” . U prvo vreme sklapao se od uvezenih delova, a 1940. počinje redovna proizvodnja. Po završetku II svetskog rata, 1947. nastavlja se sa proizvodnjom kamiona, koji dobija simbolički naziv “Pionir”.
Po odluci Ministrastva teške industrije 1950. prestaje proizvodnja kamiona i fabrici “TAM” u Mariboru ustupljena je konstrukciona i tehnološka dokumentacija, alati i stečeno iskustvo. Od 1956. “IMT” počinje sa proizvodnjom dizel motora po licenci firme “Perkins”. Pežo 505 je predstavljen u maju 1979. godine. Bila je to velika limuzina pokretana benzinskim motorima sa 4 i 6 cilindara i dizel motorima sa 4 cilindra. Motor je bio smešten napred uzduž i preko menjača brzina sa 4 i 5 stepena prenosa pokretao je zadnje točkove. Proizvodio se kao limuzina sa četvoro vrata i karavan sa petoro vrata. Bila je to velika udobna limuzina. Izgled karoserije je rezultat dugogodišnja saradnje firme Pežo i jednog od najboljih stilista automobila u istoriji Serđa Pininfarine (Sergio Pininfarina).
Fabrika “IMR” je dizel motor S54 počela da proizvodi 1981. godine. Motor je nastao u saradnji sa FIAT-om. Bio je to motor sa 4 cilindra, zapremine 2500 ccm i snage 80 ks, respektabilno u to vreme. Te 1981. godine odlučeno je da se jedan dizel motor S54 ugradi u automobil Pežo 505 GL, vlasništvo fabrike. Kako bi posao bilo što pre završen motor je ugrađen uspravno umesto pod uglom, što je imalo za posledicu da je morala da se seče prednja hauba i napravi malo ispupčenje, koje estetski nije ispalo baš najbolje. Dobijen je automobi sa solidnim performansama i malom potrošnjom. Nažalost, dalje od ovoga se nije išlo. Ovaj automobil se sada nalazi u krugu fabrike u Rakovici. Na otvorenom je, ne zaštićen od vremenskih uslova. Zadnji je momenat da se nešto učini kako bi se ovaj jedinstveni automobil sačuvao. Za početak, trebalo bi ga odvući u pokriverni prostor. A zatim bi neka od odgovarajućih institucija trebala da preuzme brigu o njemu, kako bi se sačuvao bar u sadašnjem stanju, a kasnije , eventualno, restaurirao.
Tekst i foto: Ljubomir Ivanović
